سطح اختیارات مدیران در رسانه ها

"یکی‌ از ضعف‌های ملی‌ ما ضعف مدیریت در کلیه حوزه‌ها از جمله رسانه ها است" ، دکتر یحیی کمالی پور مؤسس و مدیر انجمن ارتباطات جهانی دانشگاه پوردو ایالات متحده در گفت و گویی کوتاه با پرانتز در خصوص مدیریت در رسانه های داخلی به چند پرسش در این خصوص پاسخ گفته است.دکتر کمالی‌پور، اندیشمند بنام بین‌المللی، پروفسور رشته ارتباطات جمعی و رئیس دپارتمان ارتباطات و هنرهای خلاق و مدیر مرکز مطالعات جهانی در دانشگاه پوردو در ایالت ایندیانای آمریکا می‌باشد. حوزه تحقیقاتی وی شامل "جهانی سازی"، "تاثیر رسانه‌ای"، "ارتباطات بین‌الملل" و "تکنولوژیهای ارتباطات جدید" است.

---

آقای دکتر سطح اختیارات مدیریت روزنامه ها در غرب چقدر است؟

این سطح در روزنامه‌ها معمولا یکسان نیست؛ در روزنامه‌های شهرهای کوچک اختیارات بیشتر و در روزنامه‌های شهرهای بزرگ کمتر است. همینطور استانداردها گوناگون و گاهی‌ اوقات در تضاد با یکدیگر هستند.  از طرفی انتظارات روزنامه نگاران و مدیران نیز یکسان نیست ؛ یکی‌ از انتظارات خبرنگاران این است که مدیران بیشتر در فکر حفظ منافع صاحبان روزنامه‌ها هستند تا توجه به نیاز‌های مخاطبین و حفظ وظایف حرفه ای‌ روزنامه نگاران.  در هرحال، وظایف مدیران روزنامه‌ها شامل 1- انتخاب اخباریکه قابل چاپ هستند، 2- انتخاب عکس ها، 3- تدوین و ویرایش گزارش ها، 4- تعیین اولویت محتوا و تیتر ها، 5- ارجاع پوشش خبری به خبرنگاران، 6- استخدام و تعلیم نیروهای مورد نیاز، 8- تأمین نیازهای صاحبان آگهی ها، و 9- انجام نشستهای روزانه با سایر مدیران. 

آیا در کشورهای توسعه یافته مفهومی به نام مدیر مسوول وجود دارد ؟

بله، روزنامه‌های شهر‌های بزرگ یک مدیر مسئول دارند و معمولا سردبیرانی که مسئول بخشهای  بخصوصی هستند از جمله سردبیرصفحه نظر‌ها و دیدگاه‌های خوانندگان، سردبیر بخش سیاسی  سردبیر بخش ورزش،سردبیر آگهی ها،سردبیرنسخه‌های مناطق شهری، و سردبیرنسخه اینترنتی. از طرفی روزنامه‌های کوچک، معمولا یک مدیر مسول و سر دبیر دارند.

سپکتیتور ؛ نخستین مجله انگلیسی زبان جهان

امروز 26 آوریل مصادف است با سالروز انتشار مجله انگلیسی سپکتیتور. این نشریه که گفته می شود نخستین مجله جهان به زبان انگلیسی است نشریه روزانه ای بود که از سال 1711 تا 1712 توسط جوزف ادیسون شاعر و سیاستمدار انگلیسی و ریچارد استیل ایرلندی در انگلستان پس از ملاقات این دو در مدرسه چارتر هاوس منتشر گردید. هر شماره این نشریه تقریبا 2500 کلمه طولانی بود که تا 555 شماره نیز ادامه یافت. آنها در هفت جلد منتشر می شدند. این نشریه یکبار دیگر بدون حضور استیل دوباره درسال  1714 و به صورت سه هفته یکبار برای مدت 6 ماه احیا شد.هدف سپکتیتور جان دادن به اخلاقیات و آمیختن بذله گویی با اخلاقیات بمنظور نیل به فلسفه خارج از کتابخانه ها ، مدارس و دانشگاهها بود این نشزیه می کوشید در کلوب ها، بر روی میز چای قهوه خانه ها جای خود را باز کند چرا متولیان آن معتقد بودند لازم است تا خوانندگان حتی پشت میز صبحانه چای خود را با تفکر بنوشند و منزل را بدون خواندن آن ترک نکنند. سپکتیتور می کوشید خوانندگانی تحصیلکرده ، نکته سنج ، را گرد آورد. خوانندگانی که بدانند چگونه با یکدیگر با سیلق تربیتی مشخص و مطابق ارزشهای فلاسفه روشنگری در آن زمان با یکدیگر گفت و گو و تعامل اجتماعی داشته باشند .با وجود اینکه این نشریه با تیراژ نسبتا اندک؛ حدود 3 هزار نسخه  منتشر می شد اما مخاطبان  زیادی داشت.برآورد بگونه ای که هر شماره آن توسط 60 هزار لندنی که حدود یک دهم جمعیت پایتخت آن زمان را تشکیل می دادند .با آنکه اکثر خوانندگان خود مشترک روزنامه بودند اما این روزنامه را بازرگانان و تجاربزرگ و کوچک علاقه مند نیز تهیه می کردند.یورگن هابرماس  فیلسوف و نظریه‌ پرداز اجتماعی معاصر و وارث مکتب فکری فرانکفورت  این روزنامه را ابزاری  برای دگرگون ساختن  معلومات عمومی در انگلستان قرن هجدهم می بیند.وی اشاره می کند که این دگرگون سازی برای علاقه مند کردن طبقات متوسط جامعه همچون ترویج ارزشهای حزب ویگ  در انگلستان قدیم شکل گرفته است.این روزنامه عوام پسند خوانندگان بسیاری حتی پس از قرن هجدهم و قرن نوزدهم داشت و  درهشت مجلد چاپی فروخته می شد. سبک نوشتاری آن به نثر بود و مطالبی درباره ازدواج ، اخلاقیات و اندرزهایی توام سرگرمی منتشر می کرد. یکی از ویژگیهای مهم سپکتیتور داستانهای ساختگی "آقای سپکتیتور" بود که نخستین شماره آن به داستان زندگی اش اختصاص داشت. آقای سپکتیتور کم حرف بود و اغلب با حرکات ارتباط برقرار می کرد.تصویر  بی تکلف اش به تثبیت موقعیت اش در جامعه کمک بسیاری نموده بود. او از روی عادت نقاط ضعف  اجتماعی شهروندانش را شرح می داد و همچنین خاطر نشان می کرد که این نثر طنز پرگوی با کم حرفی وی در زندگی روزانه اش برابری می کند.

سال نو و ویژه نامه های متفاوت نوروزی

چندسالی است که ویژه نامه های نوروزی شده اند پای ثابت مطبوعات و بهانه ای برای عرض اندام و نشان دادن فعالیتهای کیفی آنها. گرچه عمده این ویژه نامه ها به عنوان ضمیمه رایگان پایان سال روزنامه ها چاپ و منتشر می گردند اما متاسفانه مشکلات اقتصادی فراروی مطبوعات و ضعف جدی در کنترل شبکه توزیع آنها باعث گردیده این ضمایم با بهایی گزاف و غیر واقعی در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرد. برای مثال ویژه نامه روزنامه همشهری برای نخستین بار با قیمت 500 تومان به فروش رسید حال آنکه سال های گذشته این ویژه نامه ضمیمه رایگان روزنامه بود. تهیه مجله همشهری جوان نیز که به همراه مجله ، ضمیمه حوادث " سرنخ " توزیع شد در همان روزهای نخست توزیع با هم 900 تومان آب می خورد. نشریه دنیای خودرو هم در چهل صفحه و قیمت 800 تومان منتشر شد. ویژه نامه امسال اعتماد نیز با بهای سه هزار تومان توزیع گردید. اعتماد ملی را نیز می شد با پرداخت 1500 تومان خریداری کرد.همه اینها در حالی است که به نظر می رسد پس از گذشت چندسال از چاپ و توزیع اینگونه ضمایم ویژگی کیفی آنها حتی با قرار گرفتن در چرخه رقابت و تنوع رقبا افت چشمگیری را نشان می دهد. این مساله را براحتی می توان با مقایسه ویژه نامه های نوروز88 نشریات صاحب نام با یکی دو سال پیش از آن بخوبی دریافت.اما در میان ضمایم نوروزی امسال نشریات ، انتشار رایگان ویژه نامه " فصل نو " روزنامه قدس نیز تامل برانگیز است. این ویژه نامه که تجربه نخست چاپ با سیستم چاپ جدید این روزنامه بود در 11 فصل متفاوت و 152 صفحه منتشر گردید. گفت و گوهای اختصاصی این ویژه نامه با علی شمخانی ، جواد وعیدی ، پروفسور مولانا ، دکتر رضا منصوری ، افشین قطبی ، مهران مدیری ، شهلا جاهد ، و... از نقاط برجسته این ویژه نامه است که متاسفانه همچون گذشته امکان دسترسی مخاطبان به نسخه اینترنتی آن در سایت روزنامه قدس وجود ندارد!

ضمنا مطالب بخش فرهنگ و دانش بانضمام گفت و گو با پروفسور حمید مولانا آثار من در این ویژه نامه است.  

مرکزی برای تمرین دموکراسی

مرکز مستقل رسانه ای Indymedia ) یا ( IMC شبکه ای متشکل از روزنامه نگارانی است که عهده دار گزارش موضوعات سیاسی و یا اجتماعی اند.این مرکز پس از انتشار گزارشهایی علیه تجارت جهانی در 1991 در سیاتل نشات گرفت و تا جنبش عدالت جهانی که نئولیبرالیسم و وابستگی سازمانها به آن را مورد انتقاد قرار می داد گسترش یافت . مرکز مستقل رسانه ای فرایند نشر آزاد را با اجازه به هر کس برای شرکت کردن در آن دنبال می کند.بر اساس تعریف سایت آن ، مرکز مستقل رسانه ای مجموعه ای از سازمانهای رسانه ای ، صدها روزنامه نگار مستقل و مجرای رسانه ایی دموکراتیک برای ایجاد اصلاحات صحیح و مبتنی بر حقیقت است.طرح اولیه مرکز مستقل رسانه ای قبل از نوامبر 1999 برای گزارش اعتراض علیه نشست WTO که محل آن در سیاتل واشنگتن بود آغاز شد که طی آن این مرکز به عنوان یک منبع خبری جایگزین عمل نمود. این روند تا تجربه موفقیت آمیز گزارش رخدادهای کارناوال ضد سرمایه داری در ژوئن آن سال ادامه یافت  . مخالفین  تصور می‌کردند که تنها راه ، نفوذ به رسانه‌های عمومی و دیده شدن حضورآنها و بستن خیابان‌ها است.اما چندی نگذشت که با یک پوششی 60 ثانیه‌ای مواجه شدند که پلیس را در حال متفرق کردن آنها نشان می‌داد، آن هم بی آنکه علت اصلی مخالفت و تجمع ایشان انعکاسی داشته باشد. این موضوع اندیشه طراحی مدل جدید رسانه‌ای را به وجود آورد تا بتوانند مستقلاً صدای خود را منعکس کنند. به این ترتیب شکلی ازروزنامه‌ نگاری توسط مردم آغاز شد . 

مخاطبان با واکاوی ژانر محتوایی وبلاگ‌ها به رشد آن‌ها کمک کنند

خبرگزاری دانشجویان ایران - تهران  : به اعتقاد یک وبلاگ‌نویس، بخش عمده‌ای از اعتماد مخاطبان به وبلاگ‌ها نتیجه اعتبار محتوای آن‌هاست. در عین حال بسیاری از روزنامه‌ نگارانی که در گذشته سوژه‌های روزانه خود را در نتیجه تعاملات خویش در جامعه به دست می‌آوردند، امروزه این اطلاعات را با سرک کشیدن به دفترچه‌های خاطرات مجازی دیگران به دست می‌آورند. جواد صبوحی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) اظهار کرد: فرض انحصار، تعیین الگوهای یکنواخت و نیز تعیین ظرفیت حضور در ظرف مجازی، با انگیزه‌های پیدایش و توسعه آن سازگار نیست؛ چراکه در چنین عرصه‌ای مفهوم تمرکز با مفاهیمی ‌چون فرصت حضور منطقی و امکان گفتمان متقابل افراد بی‌معناست. به گفته‌ی وی، ثبت خاطرات روزانه بخشی از هویت اجتناب‌ناپذیر وبلاگ‌هاست و شاید از همین روست که وبلاگ را دفترچه خاطرات شخصی می‌نامیم. امروزه کمتر کسی است که نداند نه وبلاگ‌ها را می‌توان منابع قابل ارجاع و استناد دانست و نه می‌توان تمامی ‌وبلاگ‌نویسان را منابع مطمئن و مورد وثوق به شمار آورد. صبوحی تصریح کرد: ظهور شبکه‌های نوین اجتماعی همچون بسیاری از مظاهر دیگر فناوری، باور و درک توسعه پرشتاب پدیده‌های این چنینی را بیش از گذشته برای استفاده‌کنندگان آن ملموس‌تر کرده است. کارکرد مشابه وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی از یک سوی و تاثیر پذیری این دو از یکدیگر ضرورت وجود آن‌ها را نیز بیش از پیش مشخص می‌سازد. در عین حال به نظر می‌رسد آنچه را که بتوان به عنوان چالش همزیستی وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی دانست، ایجاد پارازیت‌های هویتی و اختلال در انتقال پیام به مخاطبان آن‌هاست. وی همچنین گفت: فرآیند تدریجی رشد و توسعه موزون وبلاگ‌ها، برآیند غیرقابل کتمانی است از بلوغ رفتار ارتباطی، ارتقای ادراک رسانه‌ای و نقش سازنده بخش قابل ملاحظه‌ای از وبلاگ‌نویسان در فرآیند تحولات اجتماعی. از همین منظر شاید بتوان سطحی‌نگری و ترس از استحاله مفاهیمی ‌همچون اخلاق و سرانجام بازگشت به دوره طفولیت وبلاگ‌ها را مهمترین فرضیات ناصوابی دانست که به رغم عدم تحقق آن ذهن بسیاری را به خود مشغول خواهد ساخت.