شاخص ازادی مطبوعات در دنیا در سال 2006

 

 

*        ترجمه :جواد صبوحی


روز دهم ماه دسامبر سال ۱۹۴۸ میلادی سازمان ملل متحد در اعلامیه جهانی حقوق بشر، آزادی بدون چون و چرای بیان را که شامل آزادی جراید نیز می شود تصویب کرد.  ماده نوزدهم این اعلامیه می گوید هر فرد باید از آزادی عقیده و آزادی بیان بدون هیچ شرطی برخوردار باشد. سازمان خبرنگاران بدون مرز بعد از نزدیک به ۶۰ سال از انتشار این اعلامیه، آزادی جراید را در ۱۶۸ کشور ارزیابی کرده است.

این سازمان ضمن ارایه گزارشی سه کشورکره شمالی ، ترکمنستان و اریتره را به عنوان بدترین ناقضان آزادی مطبوعات در دنیا معرفی کرده است در این میان کشورهایی همچون فرانسه ، آمریکا و ژاپن نسبت به گذشته سقوط کرده اند و دو کشور موریتانی و هائیتی جایگاه بهتری را نسبت به قبل به دست آوردند..این سازمان در عین حال در گزارش خویش تصریح می کند :متاسفانه هیچگونه تغییری در کشورهایی که بدترین موقعیت نقض آزادی مطبوعات را دارند ، دیده نمی شود ؛ هنوز بخش زیادی از وقت و زندگی روزنامه نگاران در کره شمالی ، اریتره ، ترکمنستان ، کوبا ،برمه و چین صرف تلاش برای در اختیار قرار دادن اطلاعات سپری می شود. ضروری است تا رهبران این کشورها روحیه انتقادپذیرتری نسبت به گذشته داشته باشند و فشارهای و خشونتهای خود را کاهش دهند. سازمان خبرنگاران بدون مرز در گزارش خود آورده است: هر سال شاخص تعدادی از کشورهای کمتر توسعه یافته نسبت به وضعیت کشورهای رده بالای جدول مثل کشورهای اروپایی یا ایالات متحده آمریکا اندکی بهبود می یابد و این مساله نشانه خوبی است  ، گرچه ممکن است این تغییر، خیلی ناچیز باشد.ضمن اینکه فرسایش آزادی مطبوعات در آمریکا را نیز باید زنگ خطری برای دولتمردان این کشور دانست.

سه ناقض برجسته آزادی بیان به ترتیب کره شمالی در مکان 168 جدول ، ترکمنستان در رتبه 167 و اریتره در رتبه 166 هستند. این سازمان شکنجه ، مرگ روزنامه نگاران  در ترکمنستان و عدم تمایل صفر مراد نیازوف رییس جمهور این کشورنسبت به پذیرش انتقادهای صورت گرفته از سوی روزنامه نگاران را دلیلی برای کسب این عنوان از سوی این کشور ذکر کرده است.سازمان خبرنگاران بدون مرز همچنین نگرانی شدید خود را نسبت به زندانیانی که از 5 سال پیش در زندانهای این کشور گرفتارند ابراز داشته است.

*        بدتر شدن جایگاه ایالات متحده ، ژاپن و فرانسه

ایالات متحده آمریکا (رتبه 53) از جایگاه نهم خود درسال گذشته به این رتبه سقوط کرده است.حال آنکه این کشور در سال 2002 میلادی حایز رتبه هفدهم بوده است.روابط میان حکومت بوش و رسانه های این کشور و اعمال فشار به بهانه "امنیت ملی" و مبارزه با تروریسم و حبس روزنامه نگاران و عکاسان در گوانتانامو  از جمله دلایل این مساله عنوان شده است .فرانسه  نیز 5 پله نسبت به سال گذشته سقوط کرده است و با از دست دادن جایگاه بیست و چهارمی خویش در طی 5 سال گذشته به رتبه 53 رسیده است.افزایش تجسس از سازمانهای رسانه ای و منازل روزنامه نگاران از جمله این سقوط عنوان شده است. بگونه ای که سازمان خبرنگاران بدون مرز پاییز سال 2005 میلادی را زمان بدی برای روزنامه نگاران فرانسوی عنوان می کند.ژاپن نیز به دلیل چند حمله مختلف به سازمانهای رسانه ای از جمله روزنامه  NIHON KEIZAI و خبرنگاران از جایگاه 14 به 51 سقوط کرده است .این سازمان در گزارش خود دلیل سقوط دانمارک را از رتبه 19 به بیستم را تهدید علیه روزنامه نگاران این کشور در پی اهانت یک روزنامه دانمارکی و انتشار کاریکاتور موهن پیامبر اسلام ذکر کرده و در عین حال متذکر می شود که برای نخستین بار در سالهای اخیر یک کشور برای مراقبت از آزادیهای مدنی و روزنامه نگاری از حمایت نیروی پلیس برخوردار گردیده است. نزول کشورهایی چون یمن (149)  ، الجزایر(126) ، اردن(109) ، اندونزی(103) و هند(161) نیز به دلیل چاپ مجدد کاریکاتورهای موهن  و توقیف تعدادی از روزنامه نگاران بیان شده است.

این سازمان در گزارش خود می افزاید:به استثنای یمن و عربستان سعودی (161) تمامی کشورهای شبه جزیره عربستان موقیت خود را نسبت به گذشته بهبود بخشیده اند.کویت (73) جایگاه خود را حفظ کرده است و وضعیت امارات متحده عربی (77) و قطر(رتبه 80) کمی بهتر از گذشته عنوان شده است.

*        تازه واردهای بالای جدول

دو کشور برای نخستین بار به شاخص بالای 20 منتقل شده اند.بولیوی( 169) جایگاه بهتری رادر میان کمتر توسعه یافته و درحال توسعه دارد و روزنامه نگاران این کشور از سطحی همسان با همکاران رسانه ای خویش در کانادا و استرالیا برخوردارند.

بوسنی و هرزگوین (رتبه 19) تدریجا و به آرامی و بویژه پس از پایان جنگ با یوگوسلاوی جایگاه بهتری را نسبت به برخی کشورهای اتحادیه اروپایی همچون یونان و ایتالیا کسب کرده است.کانادا (34) عقب تر از برخی از کشورهای آفریقایی با رهبران سنتی مثل بنین(23) ، نامیبیا(26) و موریتانی(32) است.  به نظر می رسد آرامش سیاسی ایجاد شده درپاناما(39) به رسانه های این کشور برای صعود به رتبه 27 کمک کند

*        جنگ ،ویرانگر آزادی مطبوعات

لبنان از پله 56 به 107 سقوط کرده است.سازمان خبرنگاران بدون مرز دلیل این امر را تلفات رسانه های لبنانی در نبرد با اسراییل عنوان کرده است .این سازمان لبنان پیش از جنگ را به لحاظ دارا بودن رسانه های آزاد و خبرنگاران مجرب از جمله  آزادترین کشورهای عربی می خواند و نیز ادامه رفتار اسراییل در سرزمینهای اشغالی را نیز تهدیدی برای آزادی بیان در خاورمیانه می داند.

 سازمان خبرنگاران بدون مرز همچنین در گزارش اخیر خود آغاز درگیری های میان دولت و شورشیان سریلانکا را عاملی برای تنزل دادن جایگاه این کشور از پله 51 در سال 2002 به جایگاه 141 ذکر کرده است.سازمان مزبور تغییرات منظم در برخی کشورها عامل مناسبی برای بهبود آزادی مطبوعات خوانده وبرای نمونه به هائیتی اشاره می کند که توانسته است جایگاه خود را از رتبه 127 به 78 در نتیجه تبعید رییس جمهور این کشور و به تبع آن کاهش خشونت علیه رسانه ها بهبود بخشد.

سازمان خبرنگاران بدون مرز این فهرست را با پرسش از 14 سازمان آزاد رسانه ای در سراسر دنیا و130 خبرنگار و روزنامه نگار ، پژوهشگر، حقوقدان و فعالان حقوق بشر و نیز با 50 پرسش درباره آزادی مطبوعات در کشورهایشان به دست آورده است . از فهرست نهایی سازمان خبرنگاران بدون مرز آن عده از کشورهای جهان که به دلایل مختلف اطلاعات موثق در باره وضع آزادی بیان در آنها به دست نیامده است، حذف شده اند.